|
مدرنیسم
فلسفه ی اجوکیشن Philosophy of Education
واژه «Education»، مابه ازای «تربیت» عربی و «پروردن» فارسی است.[1] این واژه دو ریشه ی لاتینی
دارد: «Educere» به معنای راهنمایی کردن و آموزش دادن و «Educare» به معنای غذا دادن و پروراندن.[2]
در مکتب فلسفه ی تحلیلی، فیلسوفان از تحلیل واژه های «Teaching»، «Learning»، و «Understanding» آغاز می کنند و سپس به ماهیت آموزش و روشهای مرتبط با آن -
مانند آرای اسکفلر[3] - میپردازند.
فلسفه ی اجوکیشن از سویی به ماهیت، اهداف و وسایل آموزش و تربیت می پردازد،
و از سوی دیگر مشخصات و ساختار «تئوریهای آموزشی» را بررسی میکند.[4]
تبیین «Curriculum» یک کارکرد عمده
در فلسفه ی اجوکیشن به شمار می رود. در حالی که اگزیستنسیالیست ها به دنبال محور
قرار دادن «آزادی و اباحه» هستند، مارکسیست ها محوریت «نوسازی سوسیالیسم»، و
فمینیست ها مرکزیت بیشتر دختران را برمیتابند. از منظر فیلسوفان حوزه ی معرفت شناسی - مانند آرای پیترز[5]- نیز دانش موضوع محوری تبیین
کوریکولوم آموزشی است.
ایدئولوژی اگوئیسم Egoism
گرچه فلسفه ی
اجوکیشن در پارادایم های غربی، ایدئولوژی های متفاوتی دارد، لیکن عمده ی این
پارادایم ها تابع سوپرپارادایم امانیسم، «اگوئیسم» یا «خودمحوری» را برمی تابند.
مبتنی بر
ایدئولوژی اگوئیسم «خود» مهمترین انگیزهای است که همواره با انسان همراه است و
تمام هدف ها، تلاش ها، رفتارها، نگرش ها و تفسیرها و در نهایت تمامی تصورات و
تصدیقات وی را تحت سیطره ی خود دارد.
«اگوئیسم»
به عنوان مهمترین ایدئولوژی پستمدرنیسم اساس و بنای اجوکیشن و تدوین کوریکولوم
را بر خودمحوری شکل داده است و از این گذر
در پی تحقق «خودمختاری»[6] بشر در تمامی عرصه های زندگی است.[7]
دکترین حسّیت Sensuality
فلسفه ی اجوکیشن، مبتنی بر ایدئولوژی اگوئیسم و خودمحوری به «دکترین حسیت»
منتج میشود. این دکترین کارکرد اصلی اجوکیشن را در ایجاد «خوش آیند» مبتنی بر
خومحوری بشر تبیین میکند.
اسلام
حکمت تربیت
تربیت از ریشه ی «ربت» و به معنای «پروراندن» است.[8] این واژه قرآنی نیست، لیکن در
عربی در معنای «رساندن چیزی به حد کمال آن» مصطلح است.[9]
حکمت تربیت، پس از حکمت ربب موضوعیت می یابد. حکمت ربب، نخست «پروردگار» و
«رب» را تبیین کرده و سپس در گام بعد «پرورش» و «ربوبیت» را تعریف و تدقیق میکند،
از سوی دیگر، حکمت تربیت، ابتدا به تبیین «ربت» و «پروراندن» پرداخته و سپس به
آنچه پرورش مییابد، میپردازد.
مکتب عبودیت
مکتب «عبودیت» نیز روبه روی مکتب «ربوبیت» و مبتنی بر آن موضوعیت می یابد.
«عبودیت» کنش و جایگاه «عبد» و «بنده» را در نسبت با «معبود» و «پرستش شونده»
مشخص می سازد.
این مکتب، تنها یک «معبود» را برمی تابد زیراکه تنها یک «رب» وجود دارد.[10]
قاعده ی استعانت
حکمت تربیت، مبتنی بر مکتب عبودیت به قاعده ی «استعانت» منتج میشود.
یکتایی «معبود» سبب می گردد تنها او به «استعانت» و «یاری» طلبیده شود.[11]
***
امنیت
اکنون در جمهوری اسلامی ایران، در حوزه ی سلامت، رویه های مدرنیسم بر «تعلیم
و تربیت» حاکم است، یعنی فلسفه ی اجوکیشن و ایدئولوژی اگوئیسم و دکترین حسیت،
تلقیهای تربیتی انسان را شکل داده اند، در حالیکه تقابل این حوزه ها با حکمت
تربیت، مکتب عبودیت و قاعده ی استعانت مسأله ی غیر قابل اغماضی است
1. صلیبا، جمیل؛ فرهنگ فلسفی، صانعی
درهبیدی، منوچهر (مترجم)، چاپ اول، تهران، انتشارات حکمت، 1366، جلد 1، ص 222.
2.
Winch, Christopher & Gingell, John; Philosophy of Education: The Key
Concepts, 2nd Ed., Oxon, Routledge, 2008, p. 63.
3. Israel
Scheffler.
4.
Craig, Edward; Routledge Encyclopedia of Philosophy, Version 1.0, London;
Routledge Publication, 1998.(Part: Philosophy of Education)
5.
Richard Peters.
6.
Autonomy
7.
Philosophy of Education: The Key Concepts, p. 18.
8.
مهیار، رضا (مترجم)؛ فرهنگ ابجدی عربی - فارسی؛ ترجمه المنجدالابجدی، چاپ اول،
تهران، نشر اسلامی،1370، صفحه 420.
9.
صلیبا، جمیل؛ فرهنگ فلسفی، صانعی دره بیدی، منوچهر (مترجم)، چاپ اول، تهران،
انتشارات حکمت، 1366، جلد 1، ص 221.
10. یا أَیُّهَا
النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذی خَلَقَکُمْ وَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ
لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (قرآن الکریم، سوره بقره، آیه 21)
اى مردم! پروردگار خود را پرستش کنید؛ آن
کس که شما، و کسانى را که پیش از شما بودند آفرید، تا پرهیزکار شوید. (مکارم
شیرازی، ناصر؛ ترجمهی قرآن کریم)
11. إِیَّاکَ
نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ (قرآن الکریم، سوره فاتحه، آیه 5)
(پروردگارا!) تنها تو را
مىپرستیم؛ و تنها از تو یارى مىجوییم. (مکارم شیرازی، ناصر؛ ترجمهی قرآن
کریم)
| 
